Szczepionka przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 pomaga organizmowi nabrać odporności na nowego koronawirusa (SARS-CoV-2) wywołującego chorobę COVID-19, eliminując potrzebę rozwoju naturalnej odporności wskutek przebycia choroby.
Jednak nawet po szczepieniu rozwój odpowiedzi immunologicznej będzie wymagać czasu. Dalsza profilaktyka, np. dbanie o higienę rąk, noszenie maseczki czy utrzymywanie dystansu, jest ważne z dwóch powodów:
Szczepienie przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 może znacząco zmniejszyć ryzyko zakażenia i rozwoju choroby COVID-19. Jeśli nawet zachorujesz na COVID-19, szczepienie może zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważniejszych powikłań. Dostępne są i będą różne typy preparatów przeciw COVID-19.
Większość szczepionek przeciwko SARS-CoV-2, które powinny być wkrótce dostępne, będzie wymagać podania dwóch dawek. Obie dawki będą musiały zostać podane w określonych odstępach czasu (np. 21 dni od pierwszego zastrzyku).
Aktualnie nie ma wystarczających danych dotyczących długości czasu utrzymywania się odporności. Z czasem eksperci będą musieli zgromadzić więcej dowodów dotyczących ochrony zapewnianej przez szczepionkę. Wówczas możliwe będzie określenie okresu odporności.
Przed szczepieniem poinformuj personel medyczny o tym, czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się doświadczyć poważnej reakcji alergicznej. Zgodnie z podjętymi decyzjami medycznymi niektóre szczepionki nie mogą być podawane osobom, u których wcześniej wystąpiły poważne reakcje alergiczne.
Jeśli aktualnie chorujesz i gorączkujesz (temperatura ciała >38,5°C), należy odroczyć szczepienie do czasu wyzdrowienia. Jeśli występują u Ciebie jakiekolwiek objawy poinformuj o nich personel punktu szczepień. Zostanie wówczas podjęta decyzja o wykonaniu szczepienia lub zmianie terminu podania preparatu.
Generalnie, po każdym szczepieniu następuje pobudzenie układu immunologicznego. To z kolei może prowadzić do wystąpienia takich typowych objawów jak ból ramienia, zmęczenie, bóle głowy czy lekka gorączka. Efekty uboczne standardowych szczepień są w większości łagodne i nie powinny trwać dłużej niż tydzień. Potencjalne efekty uboczne podania preparatu przeciwko SARS-CoV-2 będą wskazane w ulotce szczepionki. Twój lekarz omówi je z Tobą.
W rzadkich przypadkach może wystąpić reakcja alergiczna. Zwykle dochodzi do niej w ciągu kilku minut od szczepienia. Personel medyczny jest przeszkolony w zakresie szybkiego i właściwego reagowania na takie sytuacje.
Po szczepieniu możesz doświadczyć wymienionych poniżej objawów. Świadczą one o reakcji organizmu na szczepionkę. Zazwyczaj nie trwają dłużej niż 3 dni. Są to:
Aktualnie nie ma wystarczających danych dotyczących długości czasu utrzymywania się odporności po szczepieniu. Z czasem eksperci będą musieli zgromadzić więcej dowodów dotyczących ochrony zapewnianej przez szczepionkę. Wówczas możliwe będzie określenie okresu odporności. Dlatego ważne jest dalsze stosowanie środków zapobiegawczych: noszenie maseczki, regularne mycie rąk i utrzymywanie dystansu społecznego. W oparciu o dane zgromadzone w dłuższym okresie eksperci będą mogli w przyszłości zalecić odpowiednie odstępy między szczepieniami.
Dotyczy to również osób, które już przebyły chorobę COVID-19. Aktualnie nie ma wystarczających dowodów dotyczących czasu utrzymywania się naturalnej odporności. W związku z tym szczepienie zaleca się również osobom, które już przebyły chorobę COVID-19.
Rozwój pandemii COVID-19 zależy od skuteczności, dostępności i chęci przyjęcia szczepionki. Najprawdopodobniej szczepionki nie zapewnią stuprocentowej ochrony przed chorobą COVID-19.
Jednakże znaczne zmniejszenie prawdopodobieństwa zachorowania na COVID-19 oraz zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania infekcji wśród innych osób to najskuteczniejszy sposób zatrzymania pandemii w dłuższej perspektywie.
Gdy drobnoustroje chorobotwórcze lub wirusy — takie jak wirus SARS-CoV-2, który wywołuje chorobę COVID-19 — przedostaną się do organizmu ludzkiego, w pierwszej kolejności zaczynają atakować komórki i przystępują do rozmnażania się. W tym kontekście często używa się terminu „antygen”. Jest to nazwa kategorii wszystkich drobnoustrojów chorobotwórczych, wirusów i innych szkodliwych mikroorganizmów przedostających się do ludzkiego organizmu. Taki atak określa się mianem zakażenia lub infekcji.
Krwinki białe działające w ramach układu immunologicznego zwalczają infekcje, usuwając drobnoustroje chorobotwórcze, wirusy i zakażone komórki ludzkie. W trakcie tego procesu usuwania układ immunologiczny wytwarza przeciwciała. Każdy typ przeciwciał jest unikatowy i chroni organizm przed jednym, konkretnym typem antygenów.
Szczepionki pomagają organizmowi nabrać odporności bez zachorowania, tzn. poprzez symulowanie zakażenia. Reakcja immunologiczna na szczepienie wywołuje powstanie tzw. komórek pamięci. Zapamiętują one, jak wytworzyć potrzebne przeciwciała i jak zwalczyć wirusa w przyszłości.
Rozwój takich komórek pamięci w następstwie szczepienia trwa kilka tygodni.
Aktualnie są dostępne lub przygotowywane trzy główne typy szczepionek przeciwko COVID-19:
Każdy wirus ma unikatową białkową powierzchnię. Jedno z białek powierzchniowych wirusa jest celem reakcji immunologicznej wywoływanej przez szczepionkę.
Tego rodzaju szczepionki przekazują organizmowi instrukcje wskazujące, jak wytwarzać takie niegroźne białka. Następuje reakcja układu immunologicznego: organizm rozpoznaje, że to białko nie powinno się w nim znajdować, a następnie zapamiętuje, jak wykrywać i zwalczać wirusa w przyszłości.
Takie szczepionki nie zawierają „żywych wirusów” i w związku z tym nie mogą wywołać choroby COVID-19.
Tego rodzaju szczepionki wykorzystują zmodyfikowanego wirusa do zainfekowania komórek i dostarczają kod genetyczny do wytwarzania glikoproteiny powierzchniowej kolca wirusa SARS-CoV-2. Gdy wektor wirusowy znajdzie się wewnątrz komórek organizmu, materiał genetyczny przekazuje komórkom instrukcje do wytworzenia białka unikatowego dla wirusa. Następnie komórki rozpoczynają produkcję kopii białka. Następuje reakcja układu immunologicznego: organizm rozpoznaje, że to białko nie powinno się w nim znajdować i zapamiętuje, jak wykrywać i zwalczać wirusa w przyszłości.
