Odżywianie się pacjentów prowadzących leczenie dializą otrzewnową

Ze względu na fakt, że nerki utraciły swoją zdolność do równoważenia poziomu elektrolitów oraz usuwania szkodliwych produktów przemiany materii i nadmiaru wody, konieczne jest bliższe zapoznanie się z zagadnieniami przedstawionymi poniżej.

Energia i białka

Źródłem energii są głównie węglowodany i tłuszcze. U pacjentów cierpiących na niewydolność nerek istnieje większe ryzyko wysokiego poziomu cholesterolu. Dlatego lekarz może zalecić pacjentowi unikanie pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone i cholesterol. Aby ustalić zawartość tłuszczu i cholesterolu w produktach, należy uważnie czytać etykiety produktów spożywczych. Pacjentom zaleca się spożywanie produktów bogatych w tłuszcze nienasycone wysokiej jakości, takie jak oliwa z oliwek lub ryby. Jeśli pacjent cierpi na cukrzycę, należy ograniczyć spożywanie słodyczy. Zalecenia dietetyka mają szczególne znaczenie w przypadku osób chorych na cukrzycę.

Jeśli pacjent nie spożywa odpowiedniej ilości węglowodanów i tłuszczy, organizm za źródło energii uzna białka, co wiąże się z ryzykiem utraty tkanki mięśniowej wskutek uwalniania białek.

Przyjmowanie niewystarczającej ilości białek może doprowadzić do niedożywienia, utraty wagi, osłabienia mięśni i pogorszenia stanu zdrowia. W przypadku pacjentów leczonych dializami niedożywienie stanowi poważne zagrożenie. Przed rozpoczęciem dializ nefrolog być może zalecał Ci, aby przejść na dietę niskobiałkową w celu utrzymania czynności nerek. Aktualnie jednak priorytety żywieniowe są inne. Większości pacjentów zaleca się możliwe jak największe spożycie „wysokiej jakości” produktów białkowych (np. drobiu, ryb, wołowiny).

Płyny i sód

Płyny pomagają utrzymać budowę ciała, aktywność komórek i temperaturę ciała. Gdy dochodzi do niewydolności nerek, niemożliwe jest usunięcie nadmiaru płynów z organizmu i konieczne jest ograniczenie ich dziennego spożycia.

Chlorek sodu (sól) jest niezbędny do regulacji poziomu wody w organizmie, procesów neurotransmisji i funkcjonowania mięśni. Podczas spożywania słonych potraw wzrasta zapotrzebowanie na płyny. Zbyt duży poziom sodu może jednak powodować zatrzymywanie płynów w organizmie. Z kolei to może prowadzić do obrzęków, podwyższenia ciśnienia krwi i / lub duszności. Sód znajduje się głównie w soli kuchennej, daniach gotowych (np. kiełbasie, konserwach, mrożonej pizzy), jak również w chlebie, serze, szynce itd. Ograniczenie spożycia soli ułatwia pacjentowi ograniczenie ilości dziennego spożycia płynów.

Podczas leczenia dializą otrzewnową konieczność usunięcia większej ilości wody z organizmu wiąże się ze zwiększonym dyskomfortem dla pacjenta. Płyny oczywiście znajdują się we wszystkich napojach. Niemniej znaleźć je można również w produktach żywnościowych, takich jak sosy, zupy, dipy, warzywa i owoce. W rozmowie z pacjentem dietetyk określi dopuszczalną ilość dziennego spożycia napojów.

Ograniczenie spożycia płynów nie jest sprawą łatwą. Jednak postępowanie zgodnie z naszymi wskazówkami może ułatwić osiągnięcie pożądanych skutków.

Wskazówki pomocne w ograniczeniu spożycia płynów:

Przebywanie w chłodnych miejscach pomaga ograniczyć pragnienie, w szczególności podczas cieplejszych dni. Należy pić chłodne a nie gorące napoje.

  • Jeśli pacjent jest spragniony pomiędzy posiłkami, na przekąskę należy spożyć zmrożone warzywa lub owoce.
  • Jeśli jest to dozwolone pacjent powinien przyjmować leki popijając sokiem jabłkowym lub sosem.
  • Jeśli pacjent cierpi na cukrzycę, należy utrzymać zalecany poziom glukozy we krwi. Wysoki poziom glukozy powoduje większe pragnienie.
  • Należy używać mniejszych filiżanek i szklanek oraz pić napoje małymi łykami.
  • Należy nie dopuszczać do suchości w jamie ustnej: pacjent powinien płukać usta używając płynu do płukania ust lub myjąc zęby. Pomocne może być również ssanie twardych cukierków (drażetek cytrynowych) lub kawałka cytryny czy limonki. Można również spróbować zamrozić dozwoloną ilość wody w postaci kostek lodu do ssania.
  • Do potraw nie należy dodawać soli.
  • Należy unikać produktów żywnościowych o wysokiej zawartości sodu (potrawy gotowe, kiełbasa, ser, salami).
  • Zamiast soli do gotowania należy używać ziół i przypraw.
  • Nie należy korzystać z substytutów soli. Zamiast sodu mogą zawierać potas.
  • Należy unikać produktów żywnościowych, w których składzie sód podany jest w pierwszej piątce składników żywnościowych.

Potas

Potas jest minerałem odgrywającym istotną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowo-mięśniowego oraz metabolizmie białek. Zdrowe nerki usuwają nadmiar potasu z organizmu. Wysoki poziom potasu może być przyczyną niebezpiecznego osłabienia mięśni i nieregularnego rytmu serca.

Potas znajduje się głównie w owocach i warzywach takich jak banany: morele i pomidory oraz w produktach mlecznych i czekoladzie. Nefrolog może przepisać pacjentowi leki wiążące potas w celu zapobiegania jego wysokiemu poziomowi.

Oto kilka prostych wskazówek, które pomogą ograniczyć spożycie potasu:

  • Istnieje możliwość usunięcia pewnej ilości potasu z ziemniaków i innych warzyw. Należy je obrać, pokroić i namaczać przez kilka godzin w dużym pojemniku z wodą. Wodę należy zmienić przed gotowaniem!
  • Napoje izotoniczne są zazwyczaj bogate w potas. Przed ich spożyciem należy zapoznać się z etykietą

Fosforany

Minerałem wchodzącym w skład fosforanów jest fosfor – wraz z wapniem umożliwia on utrzymanie mocnych kości i zębów. Zdrowe nerki usuwają nadmiar fosforanów. Zwykła dializa nie umożliwia całkowitego usunięcia nadmiernej ilości fosforanów. (W przypadku długotrwałych dializ może być inaczej – zagadnienie to należy skonsultować z nefrologiem). Podwyższony poziom fosforanów we krwi powoduje usuwanie wapnia z kości przyczyniając się do ich osłabienia i łamliwości, czyli mocznicowej choroby kości.

Aby temu zapobiec, nefrolog może przepisać stosowanie leków wiążących fosforany. Leki te należy przyjmować podczas jedzenia, dzięki czemu fosforany są wiązane i wydalane.

Należy ograniczyć spożycie pokarmów bogatych w fosforany, takich jak produkty mleczne, orzechy i fasola, pomimo ich wysokiej zawartości białka. Dietetyk udzieli pacjentowi wskazówek dotyczących sposobu obniżenia spożycia fosforanów przy jednoczesnym utrzymaniu prawidłowego poziomu białek w diecie stosowanej w chorobie nerek.

Suplementy diety

Istnieje szereg różnych suplementów diety umożliwiających zapobieganie niedożywieniu lub niewłaściwemu odżywianiu. Jeśli pacjent rzeczywiście potrzebuje suplementów diety, dietetyk udzieli pomocy w znalezieniu odpowiedniego produktu.

Powiązane tematy

Potrzeby żywnościowe pacjentów dializowanych w dużym stopniu różnią się od potrzeb osób zdrowych.